Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι ασταθείς τιμές της αγοράς στο ελαιόλαδο, η σύγχυση και η αλλαγή προτιμήσεων των καταναλωτών, η έλλειψη εργατικών χεριών και οι δυσκολίες στη συγκομιδή αποτελούν τις κύριες ανησυχίες των ελαιοπαραγωγών όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο.
Καθώς το 2024 πλησιάζει στο τέλος του και όλες οι χώρες παραγωγής βρίσκονται στο φουλ της συγκομιδής ελιάς, οι Olive Oil Times δίνουν στη δημοσιότητα την ετήσια έρευνά τους για τις συνθήκες παραγωγής ελαιολάδου.
Στην έρευνα αυτή, στην οποία συμμετείχαν 4.208 παραγωγοί από 30 χώρες, οι αγρότες αλλά και οι ελαιοτριβείς κλήθηκαν να αξιολογήσουν τη σοδειά 2024/25, την οποία με μια πρώτη ματιά θεωρούν ότι είναι ανώτερη του μέσου όρου.
Ειδικότερα, παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος του ελαιολάδου τα τελευταία δύο χρόνια, σύμφωνα με την έρευνα, οι παραγωγοί βαθμολόγησαν την τρέχουσα συγκομιδή με 67 στα 100, βαθμολογία σημαντικά βελτιωμένη συγκριτικά με την περσινή των 51 και σημαντικά πάνω από τον μέσο όρο των προηγούμενων έξι ετών.
Στοιχεία από το υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών δείχνουν ότι η παγκόσμια παραγωγή στο ελαιόλαδο αναμένεται να αυξηθεί σε 3,1 εκατομμύρια τόνους το 2024/25
Ειδικότερα, το 62% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι η φετινή συγκομιδή ήταν καλύτερη από την περσινή, με τους αγρότες και τους ελαιοτριβείς να βαθμολογούν την ποσότητα με 62, την υψηλότερη βαθμολογία από το 2019, και την ποιότητα με 82, την υψηλότερη από το 2021.
Με αντίστοιχη αισιόδοξη διάθεση, οι παραγωγοί ενώ αντιμετωπίζουν μια σειρά από προκλήσεις που απαιτούν εξατομικευμένες και δύσκολες λύσεις, βλέπουν με θετική ματιά το μέλλον. Σε μια κλίμακα από το μηδέν (καμία εμπιστοσύνη) έως το 100 (πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη), οι παραγωγοί βαθμολόγησαν την εμπιστοσύνη τους με 72.
Αποκαλυπτικοί οι παραγωγοί για το ελαιόλαδο
Η έρευνα φιλοξενεί μαρτυρίες και εκτιμήσεις των παραγωγών από διάφορες χώρες. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση παραγωγού από το Χαέν της Ισπανίας, η οποία επισημαίνει ότι «μετά από δύο δύσκολα χρόνια, είμαστε απίστευτα ευγνώμονες για μια επιτυχημένη συγκομιδή. Η φετινή σεζόν έφερε προκλήσεις, ενώ οι άκαιρες βροχές απείλησαν και διατάραξαν τα σχέδιά μας. Ωστόσο, ήμασταν τυχεροί, καθώς ο καιρός μας παραχώρησε ένα μικρό παράθυρο για τη συγκομιδή».
Άλλοι παραγωγοί δήλωσαν ότι η φετινή συγκομιδή ήταν η καλύτερή τους μέχρι τώρα και είναι αισιόδοξοι για τις προοπτικές που ανοίγονται και για την επόμενη. «Είμαστε ικανοποιημένοι από τη σοδειά του 2024 εδώ στη Τζόρτζια των Ηνωμένων Πολιτειών», δήλωσε παραγωγός, εκτιμώντας ότι η φετινή συγκομιδή ίσως ήταν η μεγαλύτερη συγκομιδή στη Τζόρτζια, ενώ τα δέντρα είναι καλά προετοιμασμένα για μια καλή συγκομιδή του 2025.
Στοιχεία από το υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών (το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου δεν έχει δημοσιεύσει ακόμη τις επίσημες προβλέψεις του για τη συγκομιδή) δείχνουν ότι η παγκόσμια παραγωγή ελαιολάδου αναμένεται να αυξηθεί σε 3,1 εκατομμύρια τόνους το 2024/25.
Παρά την επίτευξη των υψηλότερων αποδόσεων από το 2021/22, οι παραγωγοί παραμένουν επιφυλακτικοί για τις συνήθεις ανησυχίες, οι οποίες επιτείνονται από τις ευρείες επιπτώσεις των παγκόσμιων συγκρούσεων και των μεταβαλλόμενων γεωπολιτικών δεδομένων.
Σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου, οι παραγωγοί δήλωσαν ότι η ξαφνική μετάβαση από ένα ζεστό και ξηρό καλοκαίρι σε ένα υγρό και εύκρατο φθινόπωρο εμπόδισε τη συλλογή ελιών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, είχε ως αποτέλεσμα τη χαμηλή περιεκτικότητα λαδιού στις ελιές
Κλιματικές… ανησυχίες
Για άλλη μια φορά, η κλιματική αλλαγή βρίσκεται στην κορυφή του καταλόγου των προκλήσεων, που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί, με το 58% των ερωτηθέντων να την χαρακτηρίζει ως μία από τις σημαντικότερες ανησυχίες τους.
Ένα από τα χαρακτηριστικά της κλιματικής αλλαγής είναι η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου, οι παραγωγοί δήλωσαν ότι η ξαφνική μετάβαση από ένα ζεστό και ξηρό καλοκαίρι σε ένα υγρό και εύκρατο φθινόπωρο εμπόδισε τη συλλογή ελιών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, είχε ως αποτέλεσμα τη χαμηλή περιεκτικότητα λαδιού στις ελιές.
Συνολικά, το 53% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι η συγκομιδή τους επηρεάστηκε από την υπερβολική ζέστη, ενώ το 43% δήλωσε το ίδιο για την ξηρασία.
Σε γενικές γραμμές, το 35% των αγροτών και των ελαιοτριβείων δήλωσαν ότι οι άσχημες καιρικές συνθήκες επηρέασαν την ικανότητά τους να παράγουν ελαιόλαδο, ενώ το 27% ανέφερε ως πρόβλημα την υπερβολική βροχόπτωση.
Συγκομιδή με λιγοστά εργατικά χέρια
Ψηλά στη λίστα των προβλημάτων που αντιμετώπισαν και φέτος οι παραγωγοί ήταν η έλλειψη εργατικών χεριών. Το ένα τέταρτο των συμμετεχόντων στην έρευνα δήλωσε ότι η έλλειψη εργατών κατά τη διάρκεια της συγκομιδής επηρέασε άμεσα τις δραστηριότητές τους, ενώ το 35% ανέφερε τις εργασιακές δυσκολίες μεταξύ των κύριων ανησυχιών τους.
Άλλοι παραγωγοί αναγνώρισαν την έλλειψη εργατικού δυναμικού ως ένα διττό πρόβλημα. Εκτός του ότι αγωνίζονταν να βρουν το απαιτούμενο ανθρώπινο δυναμικό για να μαζέψουν τις ελιές και να τις μεταφέρουν γρήγορα στο ελαιοτριβείο, κλήθηκαν να πληρώσουν υψηλότερα μεροκάματα, αυξάνοντας το κόστος παραγωγής.
Χαρακτηριστική η μαρτυρία από την Ιταλία, όπου μία παραγωγός αναφέρει ότι το 2016 όταν ξεκίνησε να παράγει ελαιόλαδο, το μεροκάματο για τη συγκομιδή ήταν στα 12 ευρώ την ώρα, ενώ τώρα το αντίστοιχο ποσό φτάνει τα 20 ευρώ ανά ώρα.
Αφού έφτασαν σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ τον Ιανουάριο του 2024, οι τιμές του ελαιολάδου στον παραγωγό αναμένεται να πέσουν κάτω από τα 5 ευρώ ανά λίτρο στις αρχές του 2025
Εξακολουθούν να απασχολούν οι τιμές στο ελαιόλαδο
Οι τιμές της αγοράς είναι ένα από τα βασικά ζητήματα που εξακολουθούν να απασχολούν τους παραγωγούς.
Ειδικότερα, αφού έφτασαν σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ τον Ιανουάριο του 2024, οι τιμές του ελαιολάδου στον παραγωγό αναμένεται να πέσουν κάτω από τα 5 ευρώ ανά λίτρο στις αρχές του 2025.
Αυτή η αστάθεια και ο αντίκτυπός της στους καταναλωτές έχουν ως αποτέλεσμα οι τιμές της αγοράς να συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων ανησυχιών για το 39% των παραγωγών, οι οποίες βρίσκονται στη δεύτερη θέση μετά την κλιματική αλλαγή.
Η πτώση των τιμών έχει οδηγήσει μεγάλη μερίδα των παραγωγών να ανησυχούν ότι μπορεί να μην είναι σε θέση να καλύψουν το κόστος συγκομιδής, καθώς εκτιμούν ότι είναι απίθανο να μειωθεί το κόστος ορισμένων εισροών παραγωγής.
Άλλοι παραγωγοί ανησυχούν ότι δύο χρόνια πρωτοφανώς υψηλών τιμών ελαιολάδου έχουν αλλάξει τη στάση των καταναλωτών απέναντι στο ελαιόλαδο.
Παρά τις ανησυχίες για τις τιμές, οι παραγωγοί ήταν ιδιαίτερα βέβαιοι ότι η πώληση της φετινής παραγωγής θα είναι εύκολη, βαθμολογώντας την με 72 (με το μηδέν να σημαίνει πολύ δύσκολη πώληση και το 100 πολύ εύκολη).
Η σύγχυση των καταναλωτών πλήττει τους παραγωγούς
Μετά την κλιματική αλλαγή και τις τιμές, το 38% των παραγωγών ανέφερε τη σύγχυση των καταναλωτών ως μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις, θεωρώντας ότι η εκπαίδευση των καταναλωτών όχι μόνο για τα οφέλη για την υγεία και τη γαστρονομία, αλλά και για το πώς πώς παρασκευάζεται, από πού προέρχονται οι ελιές κ.ά, είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της συνολικής βιομηχανίας.
Πολλοί παραγωγοί μικρής κλίμακας και παραδοσιακοί παραγωγοί δήλωσαν ότι πιστεύουν ότι η άγνοια των καταναλωτών σχετικά με τη βιολογική παραγωγή και την παραγωγή εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου υψηλής ποιότητας σχετίζεται άμεσα με την απροθυμία πληρωμής υψηλότερων τιμών.
Πρέπει να εξηγηθεί στους καταναλωτές πόσο σημαντικό είναι το ελαιόλαδο για την υγεία αλλά και πόσο δαπανηρή είναι η παραγωγή του για τον αγρότη, λένε οι παραγωγοί
Ελαιόλαδο στα βήματα του…κρασιού
Άλλοι παραγωγοί υπογράμμισαν την κοινή ρήση ότι το ελαιόλαδο πρέπει να ακολουθήσει τα βήματα του κρασιού για να διατηρήσει την κερδοφορία του και να συνεχίσει να ανθεί.
Σύμφωνα με τους παραγωγούς, το ελαιόλαδο, ειδικά όταν είναι εξαιρετικά παρθένο ή βιολογικό, δεν είναι γνωστό παγκοσμίως. Για ακριβώς αυτό το λόγο, επισημαίνουν ότι θα πρέπει να γίνουν εκστρατείες και να εξηγηθεί πόσο σημαντικό είναι το ελαιόλαδο για την υγεία αλλά και πόσο δαπανηρή είναι η παραγωγή ελαιολάδου για τον αγρότη, ειδικά αν είναι βιολογικό.
«Η τιμή πρέπει να αντανακλά όλα αυτά. Ο κόσμος είναι έτοιμος να ξοδέψει 100 ευρώ για ένα μπουκάλι κρασί, το οποίο μπορεί να κρατήσει μόνο μια μέρα και όχι 20 ευρώ για ένα μπουκάλι λάδι, το οποίο κάνει πολλά για την υγεία μας», λέει χαρακτηριστικά ένας Ιταλός παραγωγός. 
Οι δασμοί και οι συγκρούσεις
Ενώ το κλίμα, οι τιμές και οι γνώσεις των καταναλωτών αποτελούν μόνιμες ανησυχίες για τους παραγωγούς, η αυξανόμενη γεωπολιτική αβεβαιότητα του 2024 έχει φέρει νέες προκλήσεις για τους αγρότες και τους ελαιοτριβείς.
Το 11% των ερωτηθέντων ανέφεραν τους δασμούς ως μία από τις σημαντικότερες ανησυχίες τους, οι οποίες ενισχύθηκαν από την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, καθώς η προηγούμενη κυβέρνηση του, εφάρμοσε δύο σειρές δασμών με στόχο τις ισπανικές επιτραπέζιες ελιές και το ελαιόλαδο.
Ένα επιπλέον 7% δήλωσε ότι οι αναταραχές και οι συγκρούσεις αποτελούν μέρος των κύριων ανησυχιών τους.
Μάλιστα, αναφέρονται και στο λαθρεμπόριο από εμπόλεμες ζώνες (από τη βορειοδυτική Συρία μέσω της Τουρκίας και στην Ευρώπη) για να αναμειχθεί και να μεταπωληθεί, πρακτική που αμαυρώνει τη φήμη του ελαιολάδου.
