Νέα εποχή για το ελαιόλαδο: Τσουχτερά πρόστιμα για αδήλωτη παραγωγή και αλλαγές με το Ελαιοκομικό Μητρώο

Από την 1η Οκτωβρίου 2026, τίθεται σε εφαρμογή το νέο πλαίσιο για την πλήρη ιχνηλασιμότητα του ελληνικού ελαιόλαδου, με στόχο την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης. Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) με το ΦΕΚ Β’ 1947 εισάγει αυστηρά πρόστιμα και ψηφιακή παρακολούθηση για την καταγραφή της παραγωγής ελαιολάδου, από το χωράφι έως το ελαιοτριβείο.

Νούμερο 1 στόχος του ΥΠΑΑΤ είναι η πλήρης ιχνηλασιμότητα της παραγωγής, ενώ παράλληλα εισάγεται και το πλαίσιο λειτουργίας του Ελαιοκομικού Μητρώου, όπου θα καταχωρούνται και θα ανανεώνονται τα δεδομένα από τις δηλώσεις συγκομιδής ελαιοκάρπου.

Τα πρόστιμα
Σε περίπτωση ανακριβούς δήλωσης ποσοτήτων παραδοθέντος ελαιοκάρπου επιβάλλονται τα εξής πρόστιμα:

Σε καρπό για ελαιοποίηση: 60 ευρώ ανά 100 κιλά ελαιοκάρπου που υπερβαίνει ή υπολείπεται της πραγματικής ποσότητας.

Σε καρπό για επιτραπέζια ελιά: 150 ευρώ ανά 100 κιλά ελαιοκάρπου που υπερβαίνει ή υπολείπεται της πραγματικής ποσότητας.

Επιπλέον, σε περίπτωση μη υποβολής δηλώσεων συγκομιδής στις καθορισμένες ημερομηνίες, επιβάλλονται τα εξής πρόστιμα:

Από 21 έως 50 ελαιόδεντρα: 100 ευρώ.

Από 51 έως 100 ελαιόδεντρα: 500 ευρώ.

Από 101 έως 500 ελαιόδεντρα: 1.000 ευρώ.

Από 501 έως 1.000 ελαιόδεντρα: 3.000 ευρώ.

Περισσότερα από 1.000 ελαιόδεντρα: 5.000 ευρώ.

Αν οι παραβάτες υποπέσουν ξανά σε παρόμοια παράβαση, το πρόστιμο προσαυξάνεται κατά 50%.

Ωστόσο, οι κυρώσεις του παρόντος άρθρου δεν επιβάλλονται σε περιπτώσεις ανωτέρας βίας ή εξαιρετικών περιστάσεων της παρ. 1 του άρθρου 3 του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/2116, ενώ προφανή σφάλματα κατά την υποβολή των δηλώσεων συγκομιδής δύναται να αναγνωρισθούν και να διορθωθούν από την αρμόδια ΔΑΟΚ κατόπιν αίτησης του παραγωγού και προσκόμισης των απαιτούμενων δικαιολογητικών/παραστατικών.

Παράδειγμα

Ας πάρουμε ως παράδειγμα, έναν παραγωγό, που θα κρατήσει με δυσκολία αδήλωτα 6.000 κιλά καρπού, τα οποία δεν θα αποδώσει στο ελαιοτριβείο και δεν θα δηλώσει στο gov.gr, αλλά θα παράξει λάδι για να το διαθέσει μέσω χύμα τενεκέ σε γνωστούς και φίλους. Σε περίπτωση που πιαστεί, δεδομένου ότι το πρόστιμο είναι 60 ευρώ ανά 100 κιλά, αυτό μεταφράζεται σε 3.600 ευρώ. Και μολονότι δεδομένα θα υπάρξουν εκείνοι που θα πάρουν το ρίσκο, υπάρχει και το ζήτημα της προσαύξησης 50% στα πρόστιμα σε περίπτωση υποτροπής, κάτι που σημαίνει, αν ο παραγωγός πιαστεί μία φορά, τότε θα μπει στο μάτι των ΔΑΟΚ, που θα τον ελέγχουν αυστηρά σε ετήσια βάση.

Δηλώσεις συγκομιδής
Όπως διευκρινίζει το ΥΠΑΑΤ μέσω του σχετικού ΦΕΚ, όλοι οι νόμιμοι κάτοχοι ελαιοτεμαχίων είναι υπόχρεοι δήλωσης συγκομιδής ελαιοκάρπου. Η υποβολή της δήλωσης συγκομιδής ελαιοκάρπου γίνεται από τους υπόχρεους μέσω της αντίστοιχης Ηλεκτρονικής Εφαρμογής του Υπουργείου, από την 1η Οκτωβρίου κάθε έτους έως την 24η ώρα της 31ης Μαΐου του επόμενου έτους, ενώ μετά την καταληκτική ημερομηνία επιβάλλονται τα σχετικά πρόστιμα.

Ο υπόχρεος εισέρχεται στην ψηφιακή υπηρεσία «Δήλωση Συγκομιδής Ελιάς» μέσω του gov.gr- ΕΨΠ. Η δήλωση συγκομιδής γίνεται αμέσως μετά την ολοκλήρωση της συγκομιδής από τον παραγωγό και την ολοκλήρωση της παράδοσης του νωπού ελαιοκάρπου στο ελαιοτριβείο ή στη μονάδα επεξεργασίας – μεταποίησης επιτραπέζιας ελιάς.

Σημειώνεται, πως η υποβολή της δήλωσης συγκομιδής είναι υποχρεωτική ακόμη και όταν η παραγωγή είναι μηδενική και επέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης.

Πριν την οριστική υποβολή των δηλώσεων συγκομιδής επιβεβαιώνονται τα στοιχεία που εμπεριέχονται σε αυτές όσον αφορά στις καλλιεργούμενες εκτάσεις, καλλιεργούμενες ποικιλίες και στις αποδόσεις των ελαιοτεμαχίων. Πριν την υποβολή της δήλωσης συγκομιδής, όπου απαιτείται, γίνεται επικαιροποίηση των στοιχείων της ελαιοκομικής εκμετάλλευσης, ύστερα από αίτημα του ελαιοπαραγωγού, όπως αυτά είναι καταχωρισμένα στο “Ελαιοκομικό Μητρώο”. Την ευθύνη για την ορθή υποβολή της δήλωσης συγκομιδής φέρουν οι υπόχρεοι, ενώ ο έλεγχος και η επαλήθευση των στοιχείων τους πραγματοποιείται από τις αρμόδιες ΔΑΟΚ.

Οι αρμόδιες αρχές
Η Διεύθυνση Αξιοποίησης και Τεχνολογίας Τροφίμων του ΥΠΑΑΤ είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση και παρακολούθηση των δηλώσεων. Επίσης, συνεργάζεται με τις ΔΑΟΚ και άλλες αρμόδιες υπηρεσίες για τη συλλογή των απαιτούμενων στοιχείων και την αποστολή κοινοποιήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας.