«Αχρείαστες και επικίνδυνες οι μπαλωθιές»: Η κραυγή αγωνίας του Βασίλη Σκουλά για το αιματοβαμμένο έθιμο της Κρήτης

Οι μπαλωθιές, οι πυροβολισμοί στον αέρα κατά τη διάρκεια χαρμόσυνων γεγονότων όπως οι γάμοι και οι γεννήσεις, παραμένουν ένα από τα πιο διχαστικά έθιμα της Κρήτης. Αν και για κάποιους αποτελούν ένδειξη παράδοσης και λεβεντιάς, για άλλους έχουν μετατραπεί σε αιτία τραγωδιών, με δεκάδες περιστατικά τραυματισμών και θανάτων να σημαδεύουν γιορτές που θα έπρεπε να είναι στιγμές χαράς.

Ο καταξιωμένος λυράρης Βασίλης Σκουλάς επισημαίνει ότι το έθιμο έχει αλλοιωθεί τα τελευταία χρόνια, παίρνοντας ανεξέλεγκτες διαστάσεις μέσα από την ευμάρεια και τον νεοπλουτισμό. Όπως εξηγεί, οι μπαλωθιές υπήρχαν και στο παρελθόν, όταν η οπλοφορία ήταν συνηθισμένη και πολλές φορές κρυφή ακόμη και από τις ίδιες τις οικογένειες. Η άποψη «όταν βγει το όπλο, πρέπει να χρησιμοποιηθεί» χαρακτήριζε τότε την κρητική κοινωνία.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αρχική χρήση του εθίμου τον περασμένο αιώνα: οι μπαλωθιές λειτουργούσαν ως μέσο επικοινωνίας ανάμεσα στις οικογένειες της νύφης και του γαμπρού, σε εποχές χωρίς τηλέφωνα. Δύο πυροβολισμοί από το σπίτι της μίας πλευράς σήμαιναν ότι όλα ήταν έτοιμα, και η άλλη απαντούσε με άλλους δύο, δίνοντας το σύνθημα για την πορεία προς την εκκλησία.

Σήμερα, όμως, το έθιμο έχει μετατραπεί σε επικίνδυνο φαινόμενο. Ο ίδιος ο Βασίλης Σκουλάς αποκάλυψε στην εκπομπή «Όπου Υπάρχει Ελλάδα» ότι τραυματίστηκε σε γάμο συγγενικού του προσώπου από μπαλωθιά, γεγονός που τον οδήγησε να μη συμμετέχει πλέον σε καμία εκδήλωση όπου τηρείται το έθιμο. Ο καλλιτέχνης το καταδικάζει ανοιχτά, χαρακτηρίζοντάς το «αχρείαστο και επικίνδυνο», εκφράζοντας την ελπίδα ότι θα καταργηθεί οριστικά ώστε να μην κινδυνεύσουν ξανά ανθρώπινες ζωές.

Το ερώτημα που μένει ανοιχτό είναι αν η τοπική κοινωνία θα επιλέξει τελικά να κρατήσει τις μπαλωθιές ως στοιχείο πολιτισμού ή να τις αποτάξει, βάζοντας τέλος σε ένα έθιμο που έχει πληρωθεί ακριβά με αίμα και πόνο.