Στην Κρήτη μία από τις έξι μονάδες καύσης απορριμμάτων – Πού θα γίνει και ποιος τη διεκδικεί – Τι φοβούνται οι επενδυτές
Σε τροχιά σχεδιασμού αλλά με αστερίσκους και ερωτηματικά βρίσκεται το κυβερνητικό πλάνο για την κατασκευή έξι μεγάλων εργοστασίων ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων, επενδυτικού κόστους που εκτιμάται σε πάνω από 1 δισεκατομμύριο ευρώ.
Οι μονάδες θα κατανεμηθούν γεωγραφικά σε όλη τη χώρα (σε Αττική, Δυτική Μακεδονία, Ροδόπη, Πελοπόννησο, Βοιωτία και Κρήτη) με στόχο την αξιοποίηση των υπολειμμάτων αλλά και σύμμεικτων σκουπιδιών καθώς και για την παραγωγή ενέργειας και θερμότητας.
Πηγές εσόδων
Το μοντέλο προβλέπει ότι οι έξι μονάδες θα κατασκευαστούν από ιδιωτικά κεφάλαια, καθώς δεν υπάρχει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Για το λόγο αυτό η οικονομική βιωσιμότητα των έργων θα στηριχθεί σε τρία βασικά έσοδα:
-Gate fee – πρόκειται για το τέλος εισόδου για την επεξεργασία και καύση του καυσίμου. Το ύψος του δεν έχει καθοριστεί αλλά φαίνεται να υπάρχει μια βάση συζήτησης να είναι σε μια τιμή άνω από 100 ευρώ έως και 138 ευρώ ο τόνος
-Έσοδα από την τιμή πώλησης της παραγόμενης ενέργειας, η οποία δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμη αλλά συζητείται να είναι σε επίπεδα των 80 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Συνάγεται το συμπέρασμα ότι το κόστος διαχείρισης θα είναι αρκετά υψηλό ωστόσο δείχνει να αποτελεί μονόδρομο για την ταφή μόνο του 10% των αποβλήτων που είναι ο στόχος.
– Το 57% της ενέργειας που προκύπτει αναμένεται να χαρακτηριστεί ως Ανανεώσιμη Πηγή, λαμβάνοντας έτσι επιπλέον ενίσχυση από τον ΔΑΠΕΕΠ. Το υπόλοιπο θα πληρώνεται με βάση τη χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος.
-Εκμετάλλευση θερμότητας – Σε ορισμένες περιοχές, όπως η Δυτική Μακεδονία (ΔΕΗ), η παραγόμενη θερμότητα μπορεί να διοχετευθεί σε δίκτυα τηλεθέρμανσης, δημιουργώντας πρόσθετο εισόδημα για τους αναδόχους.
Στην περίπτωση των τσιμεντοβιομηχανιών, που θα παραλαμβάνουν το καύσιμο για να το καίνε, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι θα προμηθεύονται την πρώτη ύλη από μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων με μηδενικό κόστος έως το 2031. Μετά το διάστημα αυτό, ενδέχεται να καθορίσουν δική τους τιμολογιακή πολιτική γεγονός που μπορεί να αλλάξει τις ισορροπίες.
Ο σχεδιασμός της κυβέρνησης
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα προκηρύξει τους διαγωνισμούς ενώ δεν αποκλείεται να αναλάβει και ρόλο κεντρικού διαχειριστή του καυσίμου: θα προμηθεύεται το υλικό από τους φορείς διαχείρισης απορριμμάτων (ΦΟΔΣΑ) και θα το διαθέτει στις μονάδες.
Αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη η διαβούλευση για τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), που θέτει γενικές κατευθύνσεις χωροθέτησης χωρίς να απαντά ακόμη στα κρίσιμα τεχνικά και εμπορικά ζητήματα.
Επισήμως, οι διαγωνισμοί εκτιμάται ότι μπορούν να βγουν στον «αέρα» το πρώτο εξάμηνο του 2026. Ωστόσο, η αγορά προβλέπει ότι, λόγω κοινωνικών αντιδράσεων οι προκηρύξεις θα μετατεθούν μετά τις εκλογές, άρα το 2027.
Οι προβληματισμοί της αγοράς
Οι επενδυτές θέτουν μια σειρά από ζητήματα για τις νέες μεγάλες επενδύσεις που παραμένουν ανοιχτά:
• Εγγυήσεις τροφοδοσίας: Ποιος θα διασφαλίσει ότι οι μονάδες θα έχουν επαρκείς ποσότητες καυσίμου για τουλάχιστον 25 χρόνια που είναι η περίοδος λειτουργίας των μονάδων. Η αγορά τονίζει την ανάγκη μηχανισμού διαχείρισης του καυσίμου ώστε να δοθούν απαντήσεις ποιος θα εγγυηθεί για αυτές τις ποσότητες και με ποιο τρόπο.
• Κόστος μεταφοράς και γεωγραφική κατανομή: Πώς θα κατανεμηθούν τα έσοδα από το gate fee μεταξύ των φορέων διαχείρησης που βρίσκονται σε μεγάλες αποστάσεις από τις μονάδες.
• Έλλειψη ευελιξίας: Ο σχεδιασμός προβλέπει εκ των προτέρων αριθμό μονάδων, δυναμικότητα και τοποθεσίες, χωρίς πρόβλεψη για μικρότερες ή τεχνολογικά διαφοροποιημένες λύσεις.
• Μεταβατικά καύσιμα για την Αθήνα: Υπάρχει πρόβλεψη να επιτραπεί για περιορισμένο διάστημα η καύση σύμμεικτων απορριμμάτων, όμως οι επενδυτές αμφισβητούν τη βιωσιμότητα επένδυσης που βασίζεται σε «μεταβατικό» σχεδιασμό.
Οι υποψήφιοι επενδυτές
Σε ώριμο στάδιο προετοιμασίας για τα εργοστάσια καύσης βρίσκεται η ΔΕΗ, που σχεδιάζει μονάδα στη Δυτική Μακεδονία με επένδυση 300 εκατ. ευρώ και έχει ήδη προκηρύξει διαγωνισμό για πρόσληψη συμβούλου. Το σχέδιο άρχισε να ξετυλίγεται στις 3 Απριλίου, όταν ο κ. Στάσσης κατά την εκδήλωση της ΔΕΗ στον ΑΗΣ Καρδιάς, παρουσία του Πρωθυπουργό ανακοίνωσε μονάδα καύσης απορριμμάτων στην αυλή της Πτολεμαΐδας V, με εγκατάσταση γεννήτριας ισχύος περίπου 38 MW.
Από την πλευρά της, η Metlen εξετάζει μονάδα στα Άσπρα Σπίτια Βοιωτίας (μέσα στις εγκαταστάσεις της Αλουμίνιον της Ελλάδος), έχοντας ολοκληρώσει pre-feasibility study ( μελέτη προκαταρκτικής σκοπιμότητας) που είναι το πρώτο, πιο συνοπτικό στάδιο αξιολόγησης μιας επένδυσης.
Η Motor Oil στοχεύει σε μονάδα στο Ρέθυμνο της Κρήτης, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και η Αktor έχουν εκδηλώσει επίσης ενδιαφέρον για έργα ενεργειακής αξιοποίησης, ενώ η Μεσόγειος μελετά μονάδα στην Ξάνθη.
Η Αθήνα παραμένει η πιο δύσκολη «πίστα» του σχεδίου, καθώς δεν έχει ακόμη λύσει το πρόβλημα επεξεργασίας απορριμμάτων, αφήνοντας ορθάνοιχτο το ενδεχόμενο δημιουργίας δύο μονάδων που θα καίνε και σύμμεικτα αστικά απόβλητα. Στην κατεύθυνση αυτή έχει υπάρξει και νομοθετική ρύθμιση που κάνει λόγο για καύση σύμμεικτων για μεταβατική περίοδο.
Αν υπολογιστεί ότι κάθε χρόνο θα καίγονται στις μονάδες αυτές 1,45 εκατ. τόνοι εναλλακτικών καυσίμων (από τα οποία 150.000 τόνοι θα πηγαίνουν στα τσιμεντάδικα), με εκτιμώμενο κόστος περίπου 1 εκατ. ευρώ ανά τόνο το συνολικό επενδυτικό βάρος για τις μονάδες φτάνει το 1,3 δισ. ευρώ. Στελέχη της αγοράς τονίζουν ότι, χωρίς ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο για τις ποσότητες, την τιμολόγηση και την κατανομή κόστους-εσόδων, δύσκολα θα βρεθούν επενδυτές διατεθειμένοι να δεσμεύσουν τέτοια κεφάλαια.
