Νόμπελ Φυσικής 2025: Ο Ελληνοαμερικανός John M. Martinis ανάμεσα στους νικητές για την επανάσταση στην κβαντική μηχανική
Το Νόμπελ Φυσικής 2025 απονεμήθηκε σε τρεις Αμερικανούς επιστήμονες — τους Τζον Κλαρκ, Μισέλ Η. Ντεβορέ και Τζον Μ. Μαρτίνις (John M. Martinis) — για την πρωτοποριακή τους συμβολή στην κατανόηση της κβαντικής μηχανικής και ειδικότερα στα φαινόμενα μακροσκοπικής κβαντικής διάνοιξης σηράγγων και κβάντωσης ενέργειας σε ηλεκτρικά κυκλώματα.
Η ανακοίνωση έγινε από τη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών, σηματοδοτώντας μια ακόμη ιστορική στιγμή για την επιστήμη αλλά και για την ελληνική διασπορά, καθώς ο Martinis, Ελληνοαμερικανός φυσικός, θεωρείται κορυφαία φυσιογνωμία στην κβαντική τεχνολογία.
Ο Martinis, γεννημένος το 1958, σπούδασε και ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, υπό την καθοδήγηση του Τζον Κλαρκ. Η έρευνά του επικεντρώθηκε στις επαφές Josephson, ανοίγοντας τον δρόμο για την κατανόηση της κβαντικής συμπεριφοράς ηλεκτρικών κυκλωμάτων — μια βάση πάνω στην οποία στηρίχθηκε η εξέλιξη των κβαντικών υπολογιστών.
Η καριέρα του κορυφώθηκε το 2019, όταν ως επικεφαλής της ομάδας Google Quantum AI Lab πέτυχε το λεγόμενο «κατώφλι της κβαντικής υπεροχής». Ένας υπολογιστής της ομάδας ολοκλήρωσε τότε μια εξαιρετικά περίπλοκη υπολογιστική διαδικασία σε μόλις 200 δευτερόλεπτα, κάτι που ένας συμβατικός υπερυπολογιστής θα χρειαζόταν χιλιάδες χρόνια για να επιτύχει.
Από το 2020, ο Martinis συνεργάζεται με την Silicon Quantum Computing (SQC) στην Αυστραλία, όπου συνεχίζει την έρευνα για εμπορικά αξιοποιήσιμους κβαντικούς υπολογιστές, αξιοποιώντας ατομικές τεχνικές κατασκευής μοναδικές σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η συμβολή του έχει αναγνωριστεί διεθνώς, με βραβεία όπως το Fritz London (2014) και το John Stewart Bell (2021), ενώ το Νόμπελ Φυσικής 2025 επισφραγίζει τη μακρόχρονη και καθοριστική του πορεία.
Από το 1901 έως σήμερα έχουν απονεμηθεί 118 βραβεία Νόμπελ Φυσικής, με μόλις πέντε γυναίκες ανάμεσα στους 227 βραβευθέντες, από τη Μαρί Κιουρί έως τη Ντόνα Στρίκλαντ.
Οι νικητές του φετινού βραβείου θα τιμηθούν σε ειδική τελετή τον Δεκέμβριο στη Σουηδία, λαμβάνοντας και το χρηματικό έπαθλο των 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (περίπου 997.000 ευρώ), σε αναγνώριση μιας έρευνας που αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κβαντικό κόσμο.
